عێراق بۆتە شوێنی ململانیی سیاسی هێزە هەرێمی و نێو دەوڵەتییەکان

دكتۆر ئەحمەد صەفار ئەندامی پەرلەمانی عێراق و ئەندامی لێژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق سەبارەت بە رەوشی ئابووری و سیاسی عێراق و ململانێكانی هەرێمی و نێودەوڵەتی رایگەیاند

دوای 2003 و گۆرانكاری روویدا لە سیستەمی سیاسی و ئیداری و ئابووری و دامەزراوەكان ، دەوڵەت بوونی نەما ، هەروەها حكومەتەكانی دوای 2003 دروست بوون نەیانتوانیوە كۆنترۆڵی ئەو دامەزراوانە بكەن .

جگە لەوەش هێزو میلیشیات بە وڵاتانی دەوروبەرەوە بەستراون ، هەروەها بوونی گەندەڵی ، هەر هەولێكیش بۆ باشتر كردنی رەوشەكە ئەوا رێگەی لێگیراوە ، بۆیە عێراق بەرەو پچڕپچڕبوون و هەڵوەشاندنەوە رۆیشت  .

تا ئەو كاتەی عێراق گەیشتە رادەیەك كە نەتوانێ مووچەی فەرمانبەرانی خۆی بدات و تووشی قەرز بێت .

روونیشیكردەوە كە عێراق بۆتە شوێنی ململانیی سیاسی هێزە هەرێمی و نێو دەوڵەتییەكان  . دوای 2003 و ئەو گۆرانكارییەی روویدا عێراقی بەرەو ئاقارێكی خراپ برد بەتایبەتی لە رووی ئیداری و دارایی .

ئاشكراشە كە ئابووری عێراق ئێستا  تەنها پشت بە نەوت ئەبەستێ ، هەر گۆرانكارییەك لە سەر نرخی نەوت ئەوا یەكسەر كاریگەری لە سەر دۆخی ئابووری عێراق روودەدات .

دكتۆر ئەحمەد صەفار  راشیگەیاند كە ئابووری عێراق دارووخاوە ، وڵاتانی جیهان هەمیشە هەوڵیان داوە عێراق بكەنە بازارێك بۆ ساغ كردنەوەی كاڵاكانیان .

راشیگەیاند كە ئاماژەكان لە رووی ئابووری لە عێراق وا نیشان دەدەن كە رێژەی بێكاری زیاترە لە 35 سەدا تێپەڕیوە . رێژەی هەژاری لە هەندێ پارێزگا گەیشتووتە 52 لە سەدا .عێراق لە رووی قەرز بەرەو زیادی دەچێت .

قەرز وەرگرتن پێویستە ببێتە سەرچاوەیەكی دارایی بۆ گەراندنەوەی ئەو قەرزە ، عێراق وڵاتێكە زۆر دەوڵەمەندە زۆر جێگەی داخە قەرز لە هەندێ وڵات وەردەگرێت كە بودجەكەی چارەگی بودجەی عێراقە .

عێراق كەوتۆتە ژێر ركێفی وڵاتێكی هەرێمی ئەمەش وای كردووە عێراق بەرەو ئایندەیەكی نادیار دەبات .

سەبارەت بە پەیوەندی نێوان هەرێم و بەغدا گوتی :

پەیوەندی دارایی نێوان هەرێم و بەغدا ، سەرچاوەكەی دەستوورە.هەردوو لا ئەگەر پابەند بن بە دەستوورەوە ئەوا هیچ كیشەیەك لە ئارادا نابێت ، بەڵام عەقلیەت لە عێراق عەقلیەتێكی شۆڤینییە . تا ئێستا نازانن دەسەڵاتی فیدراڵی چیە . بۆیە مامەلەكردنیان بەمشێوەیە نیە بەڵكو دەیانەوێت وەكو پارێزگایەك سەیری پارێزگاكانی عێراق بكەن .

پیش ئێستا بودجەی عێراق لە ساڵی 2019  لە سەر 453 ملیار دینار تەرخان كرابوو ، بەڵام ئەو بڕە پارەیەی ئێستا كە 320 ملیار دینارە تەرخانكراوە تەنها بۆ ماوەی 3 مانگە ئەو برە پارەیەش بەپێی رێككەوتن هاتۆتە ئاراوە ، چونكە پێویستە ئەو پارەیە لە بودجەی ساڵی 2020 جێگیربكرێت تا ساڵی 2021 .