حكومەتی عێراق لە ساڵی نوێدا ڕووبەڕووی دۆسییەی سەخت دەبێتەوە ؟

عێراقییەكان هیوادارن حكومەتی سودانی زۆرێك لەو كێشانە چارەسەر بكات كە ڕۆژانە دەبنە هۆی ئازاردانیان
ساڵی 2022 شایەتی پێكهێنانی حكومەت بوو لە عێراق دوای ئەوەی پڕۆسەی سیاسی بۆ ماوەیەك وەستابوو بەهۆی ئاڵۆزییەكانەوە كە وڵاتەكە لە ساتەوەختی ڕاگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنە پێشوەختەكانەوە پێیدا هاتە ناویەوە. لە ساڵی 2023 حكومەتی نوێ مامەڵە لەگەڵ فایلە گرنگەكان دەكات، هاوكات عێراقییەكان چاوەڕێی ئەوەن بەرپرسان چارەسەر بدۆزنەوە بۆ باشتركردنی بارودۆخەكانیان.
عێراق ڕووبەڕووی ئاستەنگی ئابووری، كۆمەڵایەتی، تەندروستی و سیاسی دەبێتەوە، ئەمە جگە لە ئاستەنگی ژینگەیی و كەشوهەوا، هەروەها ئاستەنگەكانی پێشكەشكردنی خزمەتگوزارییەكان، كە هەموویان فایلێكی مەترسیدارن، كە بەشێكی زۆریان ماوەیەكی زۆر دواكەوتوون.
تەحەددای سیاسی و ئەمنی..
ئەحمەد ئەلسوهەیل، ڕۆژنامەنووس و شرۆڤەكاری سیاسی ، دەڵێت: حكومەتی ئێستا كە زۆرینەی پەرلەمانییە، هێشتا لاواز و بێكاریگەرە، و هێشتا دەرنەكەوتووە، نزیكەی سێ مانگ دوای پێكهێنانی، هیچ تایبەتمەندییەك لە داڕشتنی ستراتیژی وڵاتەكەیدا دەرنەكەوتووە.
لای سوهەیل، حكومەتی سودانی زیاتر لە حكومەتێكی چاودێر دەچێت نەك حكومەتێكی خاوەن دەسەڵاتی تەواو، بەڵام پێدەچێت سیاسەتمەداران ئێستا هاوڕا بن، ململانێی بەهێزیش لە ئاسۆدا دەرناكەوێت، بەتایبەتی كە چوارچێوەی هەماهەنگی لە دەسەڵات ئارامتر مامەڵە دەكات لەوەی لە سەردەمی ئۆپۆزسیۆندا كردوویەتی.
سەرەڕای ئەوەش، سوهەیل پێشبینی دەكات بەرزبوونەوەی نرخی دۆلار ببێتە هۆی كێشەی ئابووری كە پاڵ بە چوارچێوەی هەماهەنگی بنێ كە حكومەتی پێكهێناوە، بۆ ئەوەی هەوڵی دەربازبوون لێی بدات بە دروستكردنی كێشەی سیاسی و ناكۆكی لەگەڵ فراكسیۆنەكانی دیكە.

سوهەیل هەروەها دەڵێ : ئەگەری هەیە سەدر لە هەر ساتێكدا بگەڕێتەوە بۆ كردەوە، بەتایبەتی ئەگەر وادەیەك بۆ هەڵبژاردنی پارێزگاكان ڕابگەیەنرێت.
ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات كە ئاستەنگە ئەمنییەكانیش هەن، گرنگترینیان هێرشە بەردەوامەكانی داعش و دزەكردنی بەردەوامی سنوورەكانی عێراق لە لایەن توركیا و ئێرانەوە، هەروەها بەرزبوونەوەی چالاكی بازرگانی و قاچاخچێتی ماددە هۆشبەرەكان لەو وڵاتە.
تەحەددای ئابووری..
سەلام سومەیسەم، ئابوریناسی عێراق باس لەوە دەكات، گرنگترین تەحەدای ئابووری كە لە ساڵی 2023دا ڕووبەڕووی وڵات دەبێتەوە، توانای توندكردنەوەی چاودێری و چاكسازییە لە سیستەمی بانكیدا بۆ ئەوەی ڕێگە نەدرێت دەستكاریكەرەكان سوودی لێ وەربگرن.
سومەیسم بە حورە دەڵێت، پێویستی بە مۆدێرنكردن و چالاككردنی یاسای دەستەبەری كۆمەڵایەتی هەیە، بە شێوەیەك كە دامەزراندن لە كەرتی تایبەتدا ئەنجام بدات، هەروەها یاسای پاراستنی خاوەندارێتی فیكری بۆ دەستەبەركردنی پاڵپشتی بۆ وەبەرهێنان و ڕاكێشانی كۆمپانیا گەورەكان بۆ كاركردن لە عێراق ، و یاسای دژە دەستێوەردان و یاسای دژە قۆرخكاری چالاك بكەن.
هەروەها ئیاد ئەلنەبار، نووسەر و شرۆڤەكاری سیاسی، دەڵێت : گەندەڵی بەو بەردە دەمێنێتەوە كە لە ژێریدا هەموو هیواكانمان بۆ گۆڕانكاری لە ساڵی نوێدا دەشكێن.
هاوكات پێی وایە ڕێكخراوی شەفافیەتی نێودەوڵەتی هەڵەیەكی گەورەی كرد كاتێك عێراقی لە پێوەرەكانی تێڕوانینەكانی گەندەڵیدا لە پلەی 157ی دانا. چونكە هەموو پێوەرەكان بۆ دیاریكردنی نیشاندەرەكانی گەندەڵی تەنها دەتوانێت وەسفی بەشە ڕواڵەتییەكەی بكات. گەندەڵی لە عێراقدا لە هەموو وەسف و پێناسەكان تێدەپەڕێت.

لە مانگی تشرینی دووەمی ساڵی ڕابردوودا، محەمەد شیاع سودانی، سەرۆكوەزیرانی عێراق بە كۆمەڵێك بڕە پارە بە دۆلاری ئەمریكی و دراوی عێراقی دەركەوت) كە حكومەتی عێراق توانی لە بڕی 3.75 ترلیۆن دینار (2.5 ملیۆن دۆلار) وەربگرێتەوە.
تەحەددای كۆمەڵایەتی..
بە گوتەی توێژەر و چالاكوانی عێراقی سەفا مەسعوودی، لەسەر ئاستی كۆمەڵایەتی وڵات ڕووبەڕووی گرفت دەبێتەوە، لەوانە وازهێنانی منداڵی گەورە لە خوێندن، زیادبوونی لێبوردەیی عەشایەری و كێشەی خێڵ و كەمبوونەوەی پشتیوانی بۆ ئافرەتان . 
مەسعوودی لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ ماڵپەڕی حورە گوتی، ئەوەی زۆر نیگەرانی ئێمەی وەك ئافرەتانی ژیان لەم سەردەمە مۆدێرنەدا، بێتواناییمانە لە بڕیاردانی چەسپاو و كەسی لە ژیانماندا بەبێ دەستێوەردانی ئەو كەسانەی كە نزیكترین و دوورترینن، چونكە یاساكان لێرەدا ڕێگە بە هەمووان دەدەن دەستوەردان لە ژیانی ئافرەتان بكەن.
مەسعوودی هەروەها ئاماژەی بە بەرزبوونەوەی ڕێژەی تاوانكاری دژی ئافرەتان و بێ سزای تاوانباران بەهۆی پەكخستنی ئەو یاسایانەی كە گەرەنتی پاراستنی ژنان و منداڵان دەكەن، كرد.
تەحەدای یاسایی..
حوسێن سەعدون،  شارەزای یاسایی عێراقی، دەڵێت: گرنگترین ئەو یاسایانەی كە دەبێت لە ساڵی 2023دا یاسایان بۆ دەربچن یان هەموار بكرێنەوە، یاساكانی هەڵبژاردن و دادگای فیدراڵی و یاسای بودجەیە.
تەحەددیاتی تەندروستی ..
هەروەها نەسیر عەلا، پزیشكێكی عێراقییە كە لەدەرەوەی عێراق كار دەكات، دەڵێت: سیستمی تەندروستی عێراق پێویستی بە چاكسازی هەیە، ئەمەش بەڵگەی پەتای Covid هەیە.

ئامارە فەرمییەكانی عێراق ئاماژە بەوە دەكەن كە دوو ملیۆن و 47 هەزار كەس تووشی ڤایرۆسی كۆڤید بوون و 25 هەزاریان گیانیان لەدەستداوە، بەڵام ئەم ژمارانە جێی پرسیارن.
عەلا ڕاگەیاند، شێوازی تووشبوون بە ڤایرۆسی كۆرۆنا لە جیهاندا فۆرمێكی جیاواز لە عێراق نیشان دەدات، ئەمەش وامان لێدەكات گومان بكەین كە ژمارەكان زۆر زیاترن.
هەروەها عەلا دەڵێ، كەرتەكانی تری تەندروستی وەك سێكتەرەكانی منداڵبوون، وەرەمی شێرپەنجەیی، نەشتەرگەری، نەخۆشییە درێژخایەنەكان و دابینكردنی چارەسەر و خزمەتگوزارییە تەندروستییەكان، هەموویان پێویستیان بە پرۆسەی چاكسازی هەمەلایەنە هەیە.
تەحەددیاتی كەشوهەوا ..
سەعد عومران، توێژەرێكی عێراقی تایبەتە بە ژینگە، دەڵێت، لە هاوینی ڕابردوودا وشكەساڵی بە توندی وڵاتەكەی گرتەوە و سەرەڕای ئەو بارانانەی لە وەرزی ئێستادا بەدی دەكرێت، بەڵام پێشبینی دەكرێت لە هاوینی 2023دا وشكەساڵییەكی بەهێز هەبێت.
عومران ڕاگەیاندووە، ڕووبەری زەوییە كشتوكاڵییەكان كەمبووەتەوە، هاوكات لەگەڵ فراوانبوونی بیناسازیدا، هاوردەكردنی ئاوی ڕووبارەكانی عێراق بەشێوەیەكی بەرچاو كەمیكردووە.
عێراقییەكان بەدەست كەمی ئاوی خواردنەوەیەكی بەرچاوەوە دەناڵێنن لە ژمارەیەك ناوچەی وڵات، هەروەها كەمبوونەوەی كاتژمێرەكانی پێدانی كارەبا بەگشتی، ئەمەش هاووڵاتیان ناچار دەكات پەنا بۆ مۆلیدە دیزڵییەكان ببەن، ئەمەش زیاترە بۆ ئەو ڕێژەیە بەرزەی كە لە ئێستاوە پیسبوونە.
ئازادییەكان..
مستەفا ناسر، سەرۆكی كۆمەڵەی داكۆكی لە ئازادی ڕۆژنامەگەری لە عێراق دەڵێت: ئەو تەحەددییانەی ڕووبەڕووی ئازادییەكانی وڵات دەبنەوە، مەترسییەكی گەورە بۆ سەر دیموكراسی دروست دەكەن.
ناسر هۆشداری دەدات لە هەوڵدان بۆ گەمارۆدانی بزووتنەوەی مەدەنی بە سەپاندنی ڕێسای نوێ بەسەر ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنیدا، بۆ سنوورداركردنی چالاكییەكانیان و فشارە دیموكراسییەكانیان لەسەر دەسەڵات بۆ بەدەستهێنانی دەستكەوتی مەدەنی كە پەیوەندییان بە ململانێ سیاسییەكانەوە نییە.
لەوبارەیەوە ڕاپۆرتێكی ڕێكخراوی "پەیامنێرانی بێسنوور" كە تایبەتە بە بەرگریكردن لە ڕۆژنامەنووسان و بەڵگەنامەكردنی پێشێلكارییەكانی دژ بەیان لە سەرانسەری جیهاندا، ئاماژەی بەوەدا كە عێراق لە پلەی یەكەمدایە لە ڕیزبەندی مەترسیدارترین وڵاتان بۆ پیشەی ڕۆژنامەگەری.