چەند پرسیار و گریمانەیەک

 نووسین/ د. خالس قادر
ئایا پرسیوتانە ئەگەر لە جیاتی ڤایرۆسی كۆڕۆنای كۆڤید 19 ڤایرۆسی سارس با، ببوایە بە پەتای جیهانی پاندمیك، كە ڕێژەی مردنی 10% یە
یا ئەگەر ڤایرۆسی كۆڕۆنای مێرس بووایە، چی دەبوو؟ كە ڕێژەی مردنی 35% ە.
ئەی ئەگەر ڤایرۆسی ئیبولا بووایە، رێژەی مردنی 50% ە.
گەر ڤایرۆسی ئەنفلوەنزای بەراز بووایە كە رێژەی مردنی 60% ە. چی ڕوویدەدا ؟
ئەو ڤایرۆسانەی ئاماژەمان پێدان هەموویان، پێش كۆڤید19 هەبوونە و ئێستاش ماون، ئەگەریان هەیە باز بدەن و ببن بە پەتای جیهانی، واتە ئەوەی ئێستا تەنها خۆگەرم كردنی پێش یاریە بۆ مرۆڤایەتی و یارییەكی گەورەتر و ترسناكتری داهاتوو .
تا ئێستا هیچ كام لەم ڤایرۆسانە نە ڤاكسین و نە دەرمانی چارەسەریان نەدۆزراوەتەوە، واتە بۆ وڵامی ئەو پرسیار و گریمانانە دەبێ دانبنێن بە دەستە وەستانی هەموو رێگە تەقلیدییەكانی بیركردنەوە و زیرەكی و زانستەكانی مرۆڤ بۆ چارەسەركردنی هەڕەشەكانی ئەو سەردەمە و ساڵانی داهاتوو، نەك هەر بە تەنها بۆ رووبەڕوو بوونەوەی جەنگی ڤایرۆسەكان، بەڵكو بۆ پارێزگاری و پاراستنی مرۆڤایەتی و شارستانییەتەكەی لە هەڕەشەكانی سروشت لەشێوەی تسۆنامی، گەردە لوول و زەمین لەرزە....هتد
چارە چییە؟
كاتێك چیتر، بیر و عەقڵی مرۆڤ ناتوانێت دەستەبەری پاراستنی بوونی بێت لەسەر زەمین، جیهان لە بەردەم هەڕەشەی جددی یەك بەدوای یەكە .
مرۆڤایەتی تا ئێستا ئاشنایە بە تواناكانی عەقڵی بەئاگایی كە تواناكانی سنوور دارە، ئەگەر بۆ چەرخەكانی پێشوو ئەم بەشەی عەقڵ سنوورەكانی تواناكەی بڕی دەكرد، بەڵام چیتر بۆ ئەم سەردەمە بەكەڵكی نایەت.

خۆشبەختانە مرۆڤ جگە لە عەقڵی بەئاگایی، ئامرازێكی عەقڵی یەكجار بەهێزتر و ژیرتر و خێراتری لەبەردەستە، ئەویش عەقڵی سەروو بەئاگاییە.
بە بەكار هێنانی ئەو بەشەی عەقڵی مرۆڤ دەكرێت مرۆڤایەتی بەرەنگاری هەڕەشەكانی ئێستا و داهاتووی سروشت ببێتەوە.
ئاشنابوونی مرۆڤەكان بە بەشە باڵاكانی عەقڵ Higher faculties of mind رێگە چارە و فاكتەری بە هانا هاتنی مرۆڤایەتییە .
چۆن دەكرێت ئەو بەشەی عەقڵی مرۆڤ بخرێتە گەڕ و مرۆڤەكان ئاشنا بكرێن بەو ئامرازە زۆر بەهێزە، پرسیار گەلێكی جددین، بەڵام ناچارین بەدوای وڵامەكانی بگەڕێین بۆ ئامادە كردنی نەوەكانی ئێستا و داهاتووی مرۆڤ، بۆ مانەوە و توانای خۆگونجاندن و مانەوەیان لە جیهانی زەمینیدا.